سیاستی پلید و استعماری که گستره کشوری به خود گرفته است!
ماجرای به دار آویختن «کِن سارو ویوا»، نویسنده نیجریه ای را که با دسیسه چینی انحصار نفتی انگلیسی ـ هلندی «شِل» و بوسیله رژیم دیکتاتوری نیجریه انجام پذیرفت، هنوز بسیاری به یاد دارند. از مرگ دردناکش پانزده سال می گذرد. وی همراه با توده های مردم بومی منطقه اُگونی (بخشی از منطقه نفت خیز نیجریه) که خود نیز زاده آن مرز و بوم بود، به آلوده شدن محیط زیست بوسیله انحصار نفتی یاد شده، اعتراض نموده و رهبری جنبشی مسالمت آمیز دراین باره را بر دوش می کشید. این جنبش که بیشتر مبارزه با آلودگی محیط زیست را آماج خود نهاده و کم و بیش بازتاب جهانی نیز یافته بود، نگرانی و ترس استعمارگران و بهره کشان از گسترش و نیرومندی بیشتر آن را برانگیخته بود. آنها، حتا چنین جنبشی را با همه محدودیت خواست های آن برنمی تافتند. واپسگرایان درون نیجریه، ریزه خواران و مزدبگیران استعمارگران نیز از پویش و گسترش چنین جنبشی دل خوشی نداشتند، سرانجام با پشتوانه انحصارگران انگلیسی ـ هلندی و به دستور آنها، این نویسنده و هنرمند پیشرو نیجریه ای را دستگیر و سپس به دار آویختند. کینه انحصارگران نفتی و مزدوران نیجریه ای آنها به جنبش مدنی ـ اجتماعی مسالمت آمیز اُگونی و بویژه رهبر و سخنگوی آن «کِن سارو ویوا» آنچنان بود که جنازه وی را نیز پس از به دار آویختن در چاه فاضلاب انداختند.
آلودگی دور و بر چاه های نفتی در منطقه اُگونی از آنچنان گستردگی برخوردار است که آدم را شگفت زده می کند. در منطقه ای که شاید بیش از نود درصد اقتصاد آن، برپایه «اقتصاد طبیعی»* است، نه کشاورزی می توان نمود، نه ماهیگیری کرد، نه چیزی کاشت و نه چیزی از زمین برداشت. توده های مردمی که بطور عمده از راه کشاورزی بسیار ابتدایی روزگار می گذرانیدند، اکنون ناچارند به جاهای دیگر کوچ کنند یا برخی از آنها برای کارهای بسیار سنگین و کمرشکن به استخدام و مزدوری همانها که این بلا را بر سرشان آورده اند، گردن نهند و بار بدبختی بیشتر را بر دوش کشند.
هنگامی که نخستین بار گستردگی منطقه آلوده شده را در برنامه ای تلویزیونی دیدم، این اندیشه از خاطرم گذشت که آیا آلودگی با این گستردگی در زمین و آب منطقه، می تواند تصادفی، از روی بی توجهی یا نادانی باشد؟ یا برعکس، دانسته به این کار دست یازیده اند؟ سپس آنچه را که نخستین غارتگران انگلیسی نفت در گچساران و آغاجاری و سایر جاهای خوزستان بر سرِ اقتصاد بومی منطقه آورده بودند، از ذهنم گذشت. تا آنجا که آگاهی من در این باره اجازه می دهد، آنها در این مناطق به روش های گوناگون، اقتصاد و فرهنگ بومی را نابود یا دگردیسه نمودند. کشاورزی بومی را نابود کردند و داد و ستد آن را به سوی داد و ستد کالاهای قاچاق یا وارداتی (از مواد مخدر گرفته تا شلوار میخی و ...) گرداندند. کاربرد چنین سیاست ها و روش هایی دو سود عمده برای آنها دربرداشت:
ـ کوچ مردم زندگی برباد رفته به جاهای دیگر و آفرینش منطقه ای امن، کم و بیش خالی از سکنه و بی سرِ خر، دورادور منطقه گمانه ها و چاه های نفتی؛ و
ـ به خدمت گرفتن نیروی کار بسیار ارزان به دنبال بیکاری پدید آمده در پی شکستن «اقتصاد طبیعی» منطقه.
اکنون که به گذشته بیش از سی سال انقلاب بهمن تاکنون می نگرم، همین جریان در اندازه های ملی و کشوری رخ داده و می دهد. امپریالیست ها که با انقلاب بهمن پنجاه و هفت، یکی از باثبات ترین و مهم ترین منطقه های زیر نفوذ خود را از دست رفته می دیدند، از همان نخست با همیاری و همکاری عوامل درونی خود که بسیاری شان جامه اسلامی به تن کرده یا پیشتر دربرداشتند، آنچنان بلایی بر سر مردم آوردند که بسیاری از آنها فرار از کشور را بر قرار ترجیح داده، به کشورهای دیگر کوچ نمودند. برخی از انقلابی های پیرو اسلام که خود پس از آن طعمه کینه توزی های عوامل دشمن شده، مرگ را پذیرا شدند، با نادانی هرچه تمام تر که به هنگام خود، بخوبی مورد بهره برداری ضد انقلاب جهانی قرار گرفت، درباره بهترین و درستکارترین فرزندان انقلابی ایران گفتند: «ما کاری می کنیم که خود آنها در برابر انقلاب [منظور بخشی از نیروهای هرج و مرج جوی انقلابی پیرو دین اسلام بود] قرار گیرند» (نقل به مضمون از شهید رجایی) و چنین کاری نیز کردند. بر اثر سیاست بسیار نادرست، ضدملی، ضد ایرانی و ضدانقلابی این نیروها، زمینه ها از هر سو و از هر باره برای رخنه نیروهای ضدانقلابی به درون و پیرامون حاکمیت "اسلامی" فراهم شد. دستاوردها و میوه تلخ چنین سیاستی را امروز همه به چشم می بینیم و شاید آن چند آدم درستکاری که خود از روی نادانی دست اندرکار چنین سیاست هایی بوده و کمتر آلوده اند، انگشت به دندان می گزند که چرا چنین شد.
شاید به جز کوچ گروه نه چندان بزرگی از عوامل بسیار آلوده و تبهکار رژیم گذشته که دستشان به خون فرزندان این آب و خاک آلوده بود، می شد در شرایط پیدایش، گسترش و پیگیری سیاستی ملی به سود زحمتکشان و تولیدکنندگان ثروتهای مادی و معنوی جامعه، حتا از آن گروه «ویژه کاران» رژیم گذشته که نقشی مهم در سرکوب توده های مردم و همراهی با آن رژیم نداشتند نیز به سود انقلاب و توده های مردم، استفاده نمود؛ ولی رژیم برآمده از انقلاب از همان روزهای نخست و برخلاف همه وعده های پیشین خود، سرکوب نهادها و سازمان های مردمی، بویژه نهادهای و سازمانهای کارگری و سندیکایی را که تازه جوانه می زدند، را آغازید و «خودی» و «ناخودی» در میان توده ها آفرید. با آغاز سرکوب نیروهای چپ در سالهای نخست انقلاب، موج تازه ای از کوچ نیروهای اندیشمند و دانش آموخته ایرانی روانه خارج از کشور و بویژه اروپای باختری و امریکای شمالی شد که هربار با شدت یافتن سرکوب آزادی های مدنی و اجتماعی و افزایش دشواری های اقتصادی و بسته شدن هرچه بیشتر روزنه امید، بر دامنه آن افزوده شده است.
پدیده «فرار مغزها» که نگارنده به انگیزه هایی روشن، آن را کوچ اندیشمندان و دانش آموختگان نامگذاری می کند، البته تنها کشور ما ایران را دربرنگرفته و در دیگر جاها، انگیزه هایی دیگر نیز به جز آنچه در بالا به میان آمد، دربردارد؛ ولی آنگونه که از آمارهای جهانی برمی آید، کشور ما طی سالیان پی در یی، پس از انقلاب بهمن، جایگاه نخست یا نزدیک به بالای جدول فراری ها را در میان همه کشورهای جهان به خود اختصاص داده است. به نظرم، این پدیده، ادامه همان سیاست پلید امپریالیستی است که در بالا از آن یاد شد و اکنون جنبه کشوری به خود گرفته است. از سویی توده های مردم و بویژه دانش آموختگان و اندیشمندان از زاد و بوم خود فرار داده می شوند؛ سرِخرهای آگاه کاسته شده و زمینه برای تسلط هرچه بهتر و بیشتر امپریالیست ها بر توده مردمی که بگونه ای روزافزون بر ناآگاهان آن افزوده می شود، فراهم می آید و از سوی دیگر بهترین نیروهای «ویژه کار» این کشورها که بخش بزرگی از کشورهای کم رشد یا درحال رشد را دربرمی گیرند، به رایگان در اختیار سامانه غارتگر امپریالیستی برای دوشیدن هرچه بیشترشان قرار می گیرد. اگر خوب نگریسته شود، پدیده همان است که پیش از این بود؛ گرچه درونمایه آن دگرگونی های عمده ای یافته است. پیشرفت های فن آورانه در چارچوب سامانه تبهکار سرمایه داری امپریالیستی، از نیاز آن به نیروی کار کم دانش و «ناویژه کار» (غیر متخصص) کاسته است و تنها از میان بهترین «ویژه کاران» فراری، گل های سر سبد را به بهایی ارزان می چیند. دیگر بردگان، محکوم به «فقر خاموش»**، زندگی در "سایه" و مرگ تدریجی هستند.***
حاکمیت جمهوری اسلامی، دانسته و آگاهانه، از راه های گوناگون به این پدیده دامن زده، بر شتاب آن می افزاید. حاکمیتی که جز مشتی مقلد دست آموز، نیاز چندانی به اندیشمندان و فرهیختگان ندارد. برای سردمداران چنین حاکمیتی، چون «عُمَر»، خلیفه مسلمان ها یا تیمور پس از اسلام آوردنش، تنها کتاب "آسمانی" آدمیان یا به گفته آنها عوام را بس است. **** و هر آنکس که با این سیاست استعماری سرِ سازش ندارد یا زندان و داغ و درفش یا بر سرِ دار و به دیار خاموشان رهسپار یا رخت بربستن از خانه و کاشانه و کوچ از دیار زاد و بوم!
می بینید چگونه به مرگ گرفته اند که به تب راضی نمایند؟
با همه اینها می اندیشم که باید در خانه پای افشرد و تن به چنین سیاست پلیدی نداد. ... و برای آنها که رفته اند و جانشان را در خانه و کاشانه برجای نهاده اند، چه گوشزدی بهتر از آنچه که برشت سروده بود:
همواره نادرست یافته ام من
نامی را که بر ما نهاده اند: مهاجر!
مهاجر یعنی آن که ترک وطن گوید، اما ما
به اختیار ترک وطن نکرده ایم
ما به سرزمینی نرفته ایم
تا برای همیشه در آنجا ماندگار شویم
ما گریختیم. ما رانده شده ایم. ما تبعیدشدگانیم،
و سرزمینی که ما را پذیرفته
نه خانه ما، که تبعیدگاه ماست.
...
ب. الف. بزرگمهر چهارم خرداد ماه هزار و سیصد و هشتاد و نه
پی نوشت ها:
* «اقتصاد طبیعی» همه گونه سامانه های اقتصاد پیش از سرمایه داری (حتا در مرحله جنینی آن) را دربرمی گیرد و در آن، به دلیل پایین بودن سطح فن آوری و کاربرد ابزارهای ساده در فرآوری فرآورده های اقتصادی (خیش، بیل، کلنگ و ...)، «جبر اقتصادی» سامانه سرمایه داری که کارگر به دلیل اجتماعی شدن بیش از پیش فرآروی اجتماعی، فن آوری بالا و پیچیده، دیگر مالک ابزار کار خویش نبوده و وادار به فروش «نیروی کار» خود می شود، حکمفرما نیست و نمی تواند باشد.
گزارش زیر (به زبان انگلیسی) را با سپاس به «کِن سارو ویوا» و یادبود وی پیوست نموده ام:
ماجرای به دار آویختن «کِن سارو ویوا»، نویسنده نیجریه ای را که با دسیسه چینی انحصار نفتی انگلیسی ـ هلندی «شِل» و بوسیله رژیم دیکتاتوری نیجریه انجام پذیرفت، هنوز بسیاری به یاد دارند. از مرگ دردناکش پانزده سال می گذرد. وی همراه با توده های مردم بومی منطقه اُگونی (بخشی از منطقه نفت خیز نیجریه) که خود نیز زاده آن مرز و بوم بود، به آلوده شدن محیط زیست بوسیله انحصار نفتی یاد شده، اعتراض نموده و رهبری جنبشی مسالمت آمیز دراین باره را بر دوش می کشید. این جنبش که بیشتر مبارزه با آلودگی محیط زیست را آماج خود نهاده و کم و بیش بازتاب جهانی نیز یافته بود، نگرانی و ترس استعمارگران و بهره کشان از گسترش و نیرومندی بیشتر آن را برانگیخته بود. آنها، حتا چنین جنبشی را با همه محدودیت خواست های آن برنمی تافتند. واپسگرایان درون نیجریه، ریزه خواران و مزدبگیران استعمارگران نیز از پویش و گسترش چنین جنبشی دل خوشی نداشتند، سرانجام با پشتوانه انحصارگران انگلیسی ـ هلندی و به دستور آنها، این نویسنده و هنرمند پیشرو نیجریه ای را دستگیر و سپس به دار آویختند. کینه انحصارگران نفتی و مزدوران نیجریه ای آنها به جنبش مدنی ـ اجتماعی مسالمت آمیز اُگونی و بویژه رهبر و سخنگوی آن «کِن سارو ویوا» آنچنان بود که جنازه وی را نیز پس از به دار آویختن در چاه فاضلاب انداختند.
آلودگی دور و بر چاه های نفتی در منطقه اُگونی از آنچنان گستردگی برخوردار است که آدم را شگفت زده می کند. در منطقه ای که شاید بیش از نود درصد اقتصاد آن، برپایه «اقتصاد طبیعی»* است، نه کشاورزی می توان نمود، نه ماهیگیری کرد، نه چیزی کاشت و نه چیزی از زمین برداشت. توده های مردمی که بطور عمده از راه کشاورزی بسیار ابتدایی روزگار می گذرانیدند، اکنون ناچارند به جاهای دیگر کوچ کنند یا برخی از آنها برای کارهای بسیار سنگین و کمرشکن به استخدام و مزدوری همانها که این بلا را بر سرشان آورده اند، گردن نهند و بار بدبختی بیشتر را بر دوش کشند.
هنگامی که نخستین بار گستردگی منطقه آلوده شده را در برنامه ای تلویزیونی دیدم، این اندیشه از خاطرم گذشت که آیا آلودگی با این گستردگی در زمین و آب منطقه، می تواند تصادفی، از روی بی توجهی یا نادانی باشد؟ یا برعکس، دانسته به این کار دست یازیده اند؟ سپس آنچه را که نخستین غارتگران انگلیسی نفت در گچساران و آغاجاری و سایر جاهای خوزستان بر سرِ اقتصاد بومی منطقه آورده بودند، از ذهنم گذشت. تا آنجا که آگاهی من در این باره اجازه می دهد، آنها در این مناطق به روش های گوناگون، اقتصاد و فرهنگ بومی را نابود یا دگردیسه نمودند. کشاورزی بومی را نابود کردند و داد و ستد آن را به سوی داد و ستد کالاهای قاچاق یا وارداتی (از مواد مخدر گرفته تا شلوار میخی و ...) گرداندند. کاربرد چنین سیاست ها و روش هایی دو سود عمده برای آنها دربرداشت:
ـ کوچ مردم زندگی برباد رفته به جاهای دیگر و آفرینش منطقه ای امن، کم و بیش خالی از سکنه و بی سرِ خر، دورادور منطقه گمانه ها و چاه های نفتی؛ و
ـ به خدمت گرفتن نیروی کار بسیار ارزان به دنبال بیکاری پدید آمده در پی شکستن «اقتصاد طبیعی» منطقه.
اکنون که به گذشته بیش از سی سال انقلاب بهمن تاکنون می نگرم، همین جریان در اندازه های ملی و کشوری رخ داده و می دهد. امپریالیست ها که با انقلاب بهمن پنجاه و هفت، یکی از باثبات ترین و مهم ترین منطقه های زیر نفوذ خود را از دست رفته می دیدند، از همان نخست با همیاری و همکاری عوامل درونی خود که بسیاری شان جامه اسلامی به تن کرده یا پیشتر دربرداشتند، آنچنان بلایی بر سر مردم آوردند که بسیاری از آنها فرار از کشور را بر قرار ترجیح داده، به کشورهای دیگر کوچ نمودند. برخی از انقلابی های پیرو اسلام که خود پس از آن طعمه کینه توزی های عوامل دشمن شده، مرگ را پذیرا شدند، با نادانی هرچه تمام تر که به هنگام خود، بخوبی مورد بهره برداری ضد انقلاب جهانی قرار گرفت، درباره بهترین و درستکارترین فرزندان انقلابی ایران گفتند: «ما کاری می کنیم که خود آنها در برابر انقلاب [منظور بخشی از نیروهای هرج و مرج جوی انقلابی پیرو دین اسلام بود] قرار گیرند» (نقل به مضمون از شهید رجایی) و چنین کاری نیز کردند. بر اثر سیاست بسیار نادرست، ضدملی، ضد ایرانی و ضدانقلابی این نیروها، زمینه ها از هر سو و از هر باره برای رخنه نیروهای ضدانقلابی به درون و پیرامون حاکمیت "اسلامی" فراهم شد. دستاوردها و میوه تلخ چنین سیاستی را امروز همه به چشم می بینیم و شاید آن چند آدم درستکاری که خود از روی نادانی دست اندرکار چنین سیاست هایی بوده و کمتر آلوده اند، انگشت به دندان می گزند که چرا چنین شد.
شاید به جز کوچ گروه نه چندان بزرگی از عوامل بسیار آلوده و تبهکار رژیم گذشته که دستشان به خون فرزندان این آب و خاک آلوده بود، می شد در شرایط پیدایش، گسترش و پیگیری سیاستی ملی به سود زحمتکشان و تولیدکنندگان ثروتهای مادی و معنوی جامعه، حتا از آن گروه «ویژه کاران» رژیم گذشته که نقشی مهم در سرکوب توده های مردم و همراهی با آن رژیم نداشتند نیز به سود انقلاب و توده های مردم، استفاده نمود؛ ولی رژیم برآمده از انقلاب از همان روزهای نخست و برخلاف همه وعده های پیشین خود، سرکوب نهادها و سازمان های مردمی، بویژه نهادهای و سازمانهای کارگری و سندیکایی را که تازه جوانه می زدند، را آغازید و «خودی» و «ناخودی» در میان توده ها آفرید. با آغاز سرکوب نیروهای چپ در سالهای نخست انقلاب، موج تازه ای از کوچ نیروهای اندیشمند و دانش آموخته ایرانی روانه خارج از کشور و بویژه اروپای باختری و امریکای شمالی شد که هربار با شدت یافتن سرکوب آزادی های مدنی و اجتماعی و افزایش دشواری های اقتصادی و بسته شدن هرچه بیشتر روزنه امید، بر دامنه آن افزوده شده است.
پدیده «فرار مغزها» که نگارنده به انگیزه هایی روشن، آن را کوچ اندیشمندان و دانش آموختگان نامگذاری می کند، البته تنها کشور ما ایران را دربرنگرفته و در دیگر جاها، انگیزه هایی دیگر نیز به جز آنچه در بالا به میان آمد، دربردارد؛ ولی آنگونه که از آمارهای جهانی برمی آید، کشور ما طی سالیان پی در یی، پس از انقلاب بهمن، جایگاه نخست یا نزدیک به بالای جدول فراری ها را در میان همه کشورهای جهان به خود اختصاص داده است. به نظرم، این پدیده، ادامه همان سیاست پلید امپریالیستی است که در بالا از آن یاد شد و اکنون جنبه کشوری به خود گرفته است. از سویی توده های مردم و بویژه دانش آموختگان و اندیشمندان از زاد و بوم خود فرار داده می شوند؛ سرِخرهای آگاه کاسته شده و زمینه برای تسلط هرچه بهتر و بیشتر امپریالیست ها بر توده مردمی که بگونه ای روزافزون بر ناآگاهان آن افزوده می شود، فراهم می آید و از سوی دیگر بهترین نیروهای «ویژه کار» این کشورها که بخش بزرگی از کشورهای کم رشد یا درحال رشد را دربرمی گیرند، به رایگان در اختیار سامانه غارتگر امپریالیستی برای دوشیدن هرچه بیشترشان قرار می گیرد. اگر خوب نگریسته شود، پدیده همان است که پیش از این بود؛ گرچه درونمایه آن دگرگونی های عمده ای یافته است. پیشرفت های فن آورانه در چارچوب سامانه تبهکار سرمایه داری امپریالیستی، از نیاز آن به نیروی کار کم دانش و «ناویژه کار» (غیر متخصص) کاسته است و تنها از میان بهترین «ویژه کاران» فراری، گل های سر سبد را به بهایی ارزان می چیند. دیگر بردگان، محکوم به «فقر خاموش»**، زندگی در "سایه" و مرگ تدریجی هستند.***
حاکمیت جمهوری اسلامی، دانسته و آگاهانه، از راه های گوناگون به این پدیده دامن زده، بر شتاب آن می افزاید. حاکمیتی که جز مشتی مقلد دست آموز، نیاز چندانی به اندیشمندان و فرهیختگان ندارد. برای سردمداران چنین حاکمیتی، چون «عُمَر»، خلیفه مسلمان ها یا تیمور پس از اسلام آوردنش، تنها کتاب "آسمانی" آدمیان یا به گفته آنها عوام را بس است. **** و هر آنکس که با این سیاست استعماری سرِ سازش ندارد یا زندان و داغ و درفش یا بر سرِ دار و به دیار خاموشان رهسپار یا رخت بربستن از خانه و کاشانه و کوچ از دیار زاد و بوم!
می بینید چگونه به مرگ گرفته اند که به تب راضی نمایند؟
با همه اینها می اندیشم که باید در خانه پای افشرد و تن به چنین سیاست پلیدی نداد. ... و برای آنها که رفته اند و جانشان را در خانه و کاشانه برجای نهاده اند، چه گوشزدی بهتر از آنچه که برشت سروده بود:
همواره نادرست یافته ام من
نامی را که بر ما نهاده اند: مهاجر!
مهاجر یعنی آن که ترک وطن گوید، اما ما
به اختیار ترک وطن نکرده ایم
ما به سرزمینی نرفته ایم
تا برای همیشه در آنجا ماندگار شویم
ما گریختیم. ما رانده شده ایم. ما تبعیدشدگانیم،
و سرزمینی که ما را پذیرفته
نه خانه ما، که تبعیدگاه ماست.
...
ب. الف. بزرگمهر چهارم خرداد ماه هزار و سیصد و هشتاد و نه
پی نوشت ها:
* «اقتصاد طبیعی» همه گونه سامانه های اقتصاد پیش از سرمایه داری (حتا در مرحله جنینی آن) را دربرمی گیرد و در آن، به دلیل پایین بودن سطح فن آوری و کاربرد ابزارهای ساده در فرآوری فرآورده های اقتصادی (خیش، بیل، کلنگ و ...)، «جبر اقتصادی» سامانه سرمایه داری که کارگر به دلیل اجتماعی شدن بیش از پیش فرآروی اجتماعی، فن آوری بالا و پیچیده، دیگر مالک ابزار کار خویش نبوده و وادار به فروش «نیروی کار» خود می شود، حکمفرما نیست و نمی تواند باشد.
** اصطلاحی بسیار روشن و گویا که این روزها در اروپای باختری برای همه مستمندان، بی چیزان، شکست خوردگان بازارِ کار و همه مستمری بگیران بکار می رود.
*** «بورژوازی توان فرمانروایی ندارد، زیرا نمی تواند برای برده خویش حتا گذران برده وار تامین کند و مجبور است بگذارد تا برده اش به چنان وضعی تنزل کند که به جای آنکه بورژوازی از قِبَل او تغذیه کند، خودش او را غذا دهد. جامعه دیگر نمی تواند زیر فرمان بورژوازی زندگی کند، بدین معنی که زندگی بورژوازی دیگر با جامعه همساز نیست.» (مانیفست حزب کمونیست، کارل مارکس و فردریش انگلس، برگردان قهرمان زنده یاد محمد پورهرمزان، چاپ دوم ۱۳۵۸، انتشارات حزب توده ایران)
**** «به گفتهٔ مرتضی راوندی: یکی از آثار شوم و زیان‌بخش حملهٔ اعراب به ایران، محو آثار علمی و ادبی این مرز و بوم بود. آنها کلیهٔ کتب علمی و ادبی را به عنوان آثار و یادگارهای کفر و زندقه از میان بردند. ... سعد وقاص پس از چیرگی بر تیسفون و دست‌یابی به کتابخانه‌ها و بنمایه‌های فرهنگی ایران، درباره چگونگی رفتار با آنها از خلیفه آن زمان (عُمر) خواهان دستورشد. عُمر هم چنین فرمان‌داد که: "کتاب‌ها را در آب بریزید زیرا اگر در آنها راهنمایی باشد با هدایت خدا از آن بی‌نیازیم و اگر متضمن گمراهی‌است وجود آنها لازم نیست،کتاب خدا برای ما کافی‌است."»
**** «به گفتهٔ مرتضی راوندی: یکی از آثار شوم و زیان‌بخش حملهٔ اعراب به ایران، محو آثار علمی و ادبی این مرز و بوم بود. آنها کلیهٔ کتب علمی و ادبی را به عنوان آثار و یادگارهای کفر و زندقه از میان بردند. ... سعد وقاص پس از چیرگی بر تیسفون و دست‌یابی به کتابخانه‌ها و بنمایه‌های فرهنگی ایران، درباره چگونگی رفتار با آنها از خلیفه آن زمان (عُمر) خواهان دستورشد. عُمر هم چنین فرمان‌داد که: "کتاب‌ها را در آب بریزید زیرا اگر در آنها راهنمایی باشد با هدایت خدا از آن بی‌نیازیم و اگر متضمن گمراهی‌است وجود آنها لازم نیست،کتاب خدا برای ما کافی‌است."»
گزارش زیر (به زبان انگلیسی) را با سپاس به «کِن سارو ویوا» و یادبود وی پیوست نموده ام:
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر