برخی آنها را کباب می کنند؛ برخی به عنوان گوشت در خورش استفاده می کنند و برخی هم آنها را سرخ می کنند؛ ولی همه این ها باعث شده تا ادامه نسل گنجشکها که بی آزارترین پرنده های دور و بر ما هستند، با خطرات جدی مواجه شود.
جالب اینکه به علت جثه کوچک گنجشک ها،
تهیه غذایی از آنها باعث نابودی شمار فراوانی از این پرنده می شود. برای نمونه،
برای یک وعده غذای معمولی یک فرد که البته پرخور هم نباشد، دستِکم ۲۰ گنجشک باید
شکار و کشته شوند که می توان نتیجه گرفت برای یک وعده غدایی یک خانواده پنج نفری
۱۰۰ گنجشک باید شکار شوند.
خوردن گنجشک ها که روز به روز طرفداران
فراوانی پیدا می کند، ادامه زندگی این پرنده را تهدید می کند؛ زیرا هم فروشندگان
آن در حال افزایش هستند و هم شمار شکار آن. حتی کار به جایی رسیده که برخی از
فروشندگان، شرمنده مشتریان خود در بعدازظهرها می شوند زیرا گنجشکی برای فروش به
آنها ندارند.
در گذشته مردم لانه کردن گنجشک در
خانه ای را نشانه ورود خوشبختی و خیر و برکت به آن خانه می دانستند؛ ولی حالا چه
تغییری در زندگی آدمها پیش آماده که این پرنده کوچک خوشبختی نیز ...
خانمی که در بازار نادری اهواز روزانه شماری
فراوانی گنجشک می فروشد در حالیکه با مهارت و سرعت خاصی پرهای گنجشک ها را از بدن
آنها جدا می کند و به سیخ می کشید در این خصوص می گوید:
«مردم روز به روز استقبال فراوان تری از
این گنجشک ها می کنند و من در روز بیش از هزارتا از آنها را می فروشم.» وی در خصوص
اینکه معمولا مشتریانش از چه قشری هستند، می گوید:
«فرقی نمی کند؛ این پرنده ها طرفداران زیادی
دارند. از مردم بالای شهر مشتری دارم. از مردم پائین شهر که با چانه زنی خود امان
ما را بریده اند نیز مشتری دارم. جدیدا بالا شهری ها برای کلاس گذاشتن این پرنده
ها را می خرند و جلو میهمان خود می گذارند.
شیوه فروش گنجشک در اهواز
این فروشنده در خصوص اینکه این گنجشک ها
در کدام مناطق صید و شکار می شوند، نیز می گوید: شهرستان دزفول بیشترین حجم شکار
گنجشک را به خود اختصاص داده و معمولا بیشتر آنها از این شهر آورده می شوند؛ ولی
در اغلب شهرهای استان خوزستان همانند شوشتر و حمیدیه شکار گنجشک صورت می گیرد.
این پرنده ها معمولا به وسیله یک توری
بزرگ که روی آن گندم یا سایر مواد خوردنی می گذارند و با کشیدن ناگهانی آن، صید می
شوند تا غدای مردمی شوند که برای کلاس گذاشتن این پرنده را در سفره غذایی خود می
گذارند.
یکی از فروشنده های دیگر اهواز نیز در این
خصوص می گوید:
«از وقتی مرغ گران شده فروش گنجشک
بالاتر رفته به گونه ای که عرصه گنجشک جوابگوی تقاضای بی شمار و روبه افزایش مردم
نیست.»
وی همچنین می گوید:
«کار من چون شامل یک سینی و یک گونی (کیسه
مخصوص آرد) است، مزاحمت چندانی برای کسی ایجاد نمی کند و معمولا از جایی به ما برای
عدم کار کردن تذکر نداده اند ضمن اینکه اگر هم روزی قرار است مانع کار ما شوند به
راحتی جابه جا می شویم؛ ولی ما مشتری داریم و حتی به صورت تلفنی هم سفارش می گیریم!»
اما شکار بی رویه گنجشک باعث خطرات
فروانی برای این پرنده ها شده به گونه یک کارشناس حیات وحش در این خصوص عنوان می
کند:
«شکار بی رویه گنجشک در شهرستان دزفول
عامل تغییر جثه این پرنده شده است.»
مونا قدسی می گوید:
«طبق مطالعات انجام گرفته در ارتباط با
زیست سنجی گنجشک معمولی در شهرستان دزفول در استان خوزستان، اختلاف معنی داری در
برخی از متغیرهای کمی مربوط به بیومتری این گونه، از جمله طول بدن و وزن بدن، در
مقایسه با مناطق دیگر مشاهده شده است که این می تواند به دلیل مصرف غذایی بیش از
حد گنجشک در جوامع انسانی شهرستان دزفول باشد.»
وی تصریح می کند:
«پرندگانی نظیر گنجشک به دلیل قدرت
سازگاری زیاد، دامنه بردباری وسیع و تنوع رژیم غذایی دارای پراکنش وسیعی هستند و
در مناطق مسکونی، زمین های زراعتی، باغ ها و عموما در جوار محل زندگی انسان ها به
سر می برند.»
قدسی می گوید:
«شهرستان دزفول با داشتن آب و هوا و
پوشش گیاهی مناسب، شرایط مناسبی برای رشد کافی این پرنده را دارد بنابراین تنها
موردی که می تواند کاهش جثه این پرنده را در پی داشته باشد، شکار بیش از حد است.
شکار این پرنده در دزفول توسط صیادان و مردم محلی به حدی زیاد است که پرندگان صید
شده به شهرستان های مجاور نیز توزیع می شود.»
این کارشناس حیات وحش تصریح می کند:
«نتایج تحقیقات حاکی از آن است که شکار
و فشار صیادی بی رویه در دزفول منجر به کاهش جثه گونه گنجشک شده و ادامه این روند
در طولانی مدت، بدون مدیریت صحیح منجر به کاهش جمعیت این پرنده خواهد شد؛ در نتیجه
بایستی برنامه ریزی اصولی و مدیریت صحیح در ارتباط با شکار این پرنده در دزفول
انجام پذیرد.»
گنجشکها پرندگانی هستند کوچک با منقار
کلفت و مخروطی و پاهای نسبتا کوتاه که اغلب پر و بال رنگارنگ ندارند. بیشتر به
صورت اجتماعی به سر می برند و به طور دسته جمعی زاد و ولد می‌کنند و پروازی نیرومند
ندارند.
گنجشک معمولی به طول ۱۴ تا ۱۵ سانتیمتر
است. گنجشک نر تارک خاکستری پررنگ پس گردن بلوطی، گلوی سیاه، گونه ها و سطح شکمی
سفید مایل به خاکستری است. در پرواز خط بالی کوتاه و نسبتا واضح و دمگاه خاکستری
دارد. پرنده ماده و نا بالغ فاقد سیاهی گلو در سطح پشتی قهوه ای تیره و در سطح شکمی
سفید چرک است.
زیستگاه گنجشکها مناطق مسکونی، کشاورزی
است و به ندرت دور از محل آدمی زندگی می کنند. در سوراخها و پرچینها، روی شاخه های
درخت و در مناطق مختلف لانه می سازند. گنجشک امروزه تقریبا در همه جای دنیا یافت می‌شود.
بیشتر گنجشکها آوازی دلفریب و موزیکال دارند. اغلب گنجشکان لانه خود را در بوته
زارها و علفزارها می سازند، اما نوعی گنجشک لانه اش را در جاهای بلندتری نسبت به
گنجشکان دیگر می‌سازد. گاهی لانه را برفراز درختان همیشه سبز تا هشت متر ارتفاع می
سازد. لانه آنها از خار و خاشاک و الیاف گیاهی، وگاهی از شاخه‌های کوچک درختان
است.
موسم تخمگذاری گنجشکها معمولا از نیمه
فصل بهار آغاز می شود و تا اواخر پائیز ادامه دارد. ماده از چهار تا شش تخم سفید
رنگ با علائم سرخ ــ قهوه‌ای می گذارد. گنجشکهای که در نواحی معتدل به سر می برند
گاه با فرا رسیدن پائیز و زمستان به سوی نواحی گرم مهاجرت می کنند.
به هر حال در حالی که حیات وحش روز به
روز در حال دور شدن از زندگی ماشینی آدمها است تنها گنجشکها به دلیل قدرت بالای
آنها در کنار آمدن با شرایط محیطی هستند که با جست و گزیر و آوازشان برخی اواقات
روحی تازه به کالبد زندگی خشک آدمها می دمند ولی تداوم شکار بی رویه آنها برای لذت
چند لحظه ای شکستن استخوان های ظرفیت این پرنده کوچک خوشبختی شاید به زودی دیدن
پرواز گنجشکها در خیابان و کوچه را نیز به حسرت تبدیل کند.
برگرفته از «مهر» ۶ امرداد ماه ۱۳۹۱
این گزارش از سوی اینجانب ویرایش و پیرایش شده است. عنوان و برجسته نمایی های متن نیز از آنِ من
است. ب. الف. بزرگمهر
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر