کنگره ی تدوین نقشه ی راه برای ساختمان سوسیالیسم در «آفریقای جنوبی»

رزم برای پیشبرد دگرگونی های سیاسی، اقتصادی ـ اجتماعی و چیرگی بر تنگدستی و تبعیض در «آفریقای جنوبی» نزدیک به دو دهه پس از سرنگونی رژیم نژادپرست در این کشور در ۱۹۹۴‌ هنوز پی گرفته می شود. حزب کمونیست «آفریقای جنوبی» هم پیش و هم پس از پیروزی جنبش انقلابی مردم این کشور، پرچم انقلاب را در این رزم دشوار و پیچیده در شرایط نه چندان گوارای تراز نیرو در سطح بین‌المللی به دوش داشته است. «آفریقای جنوبی» امروز در مسیر ارائه ی راه چاره های مردمی برای دشواری‌های جهانی، نقش چشمگیری بازی می کند. استراتژی و تاکتیک های حزب کمونیست «آفریقای جنوبی» در دستیابی برحق پیش آهنگیِ این رزم، از سوی دامنه ی گسترده ای از نیروهای اجتماعی تأیید و ستایش شده است. رهبری حزب کمونیست «آفریقای جنوبی» از «حزب توده ایران» برای شرکت در سیزدهمین کنگره دعوت کرده بود و به همین مناسبت، پیام همبستگی کمیته مرکزی حزب مان تقدیم شرکت کنندگان کنگره شد. در زیر، گزارش برگزاری کنگره ی سیزدهم حزب کمونیست «آفریقای جنوبی» که آن را به درخواست حزب ما، رفیق «کریس ماتهالکو»، دبیر «شعبه روابط بین المللی» حزب برادر، به طور ویژه به منظور انتشار در نامه مردم نوشته شده است، می‌خوانید:

در روزهای ٢١ تا ٢۵ تیرماه امسال، دانشگاه زوزولند میزبان سیزدهمین کنگره حزب کمونیست «آفریقای جنوبی» بود. این دانشگاه در دوران «جدایی نژادی» («آپارتاید»)، در منطقه‌یی بیرون از شهر که به سیاه‌پوستان اختصاص یافته بود، جای داشت. رفیق ازدست رفته «موزز مابیدا»، دبیرکل پیشین حزب و شمار بسیاری از کوشندگان و رهبران بنام طبقه کارگر از استانی برخاستند که این دانشگاه در آنجاست. به همین علت، برگزاری کنگره در آنجا، نمایشگر دوگانگی میراث اقتصادی ـ اجتماعی «آفریقای جنوبی» بود؛ چرا که بازتاب دهنده ی زمینه تاریخی پراهمیتی است که در بستر آن وظیفه‌ها و چالش‌های پیش رویِ کنگره سیزدهم بررسی می‌شد و همچنین گویای این واقعیت است که رزم برای زدودن میراث گونه ی ویژه ی استعمار در دوره ی پس از «جدایی نژادی» ، ۱۸ سال پس از یک تحولِ بنیادین دموکراتیک [برچیده شدن رژیم «جدایی نژادی»  در سال ۱۹۹۴]، همچنان ضرورتی مبرم‌تر از گذشته دارد. کنگره سیزدهم که تقریباً ۵ سال پس از کنگره دوازدهم برگزار شد، از بسیاری لحاظ بیانگر پیشرفت‌های بزرگی بود که حزب در این دوره داشته است. در گزارش‌ های سیاسی و تشکیلاتی کمیته مرکزی برگزیده ی کنگره ی دوازدهم، بر این پیشرفت ‌های حزب تأکید شده بود. گزارش تشکیلاتی کمیته مرکزی به کنگره امسال با اشاره به رشد شمار اعضای حزب به ۱۶۲هزار نفر و نیز نقش رهبری کننده‌یی که امروزه حزب در جامعه بازی می‌کند، بر رشد نقش رهبری حزب پیشاهنگ طبقه کارگر و فرودستان «آفریقای جنوبی» پافشاری نمود.

گزارش سیاسی کمیته مرکزی برگزیده ی کنگره دوازدهم، با عنوان: «به عهده گرفتن مسوولیت پیشبرد انقلاب: پیشبرد و نیروبخشی قدرت طبقه کارگر در تمام پهنه ها و جبهه‌های رزم» که از سوی رفیق بلِید نزیمانده به کنگره ی سیزدهم ارائه شد، مروری داشت هم بر چالش‌ها و هم بر دستاوردهای حزب در فاصله میان دو کنگره. در بخشی از این گزارش آمده است:

از زمان برگزاری کنگره دوازدهم تا کنون، شمار اعضای حزب بیش از ۳ برابر شده است؛ یعنی از ۵۱ هزار عضو در سال ۲۰۰۷ به بیش از ۱۶۰ هزار عضو رسیده است! ما نه‌تنها در افزایش شمار اعضای حزب کامیاب شده‌ایم که نفوذ و اعتبار حزب نیز افزایش یافته‌ است؛ بگونه ای که امروزه حزب ما مورد احترام میلیون‌ها کارگر و زحمتکش است. وظیفه‌یی که اینک در این کنگره به دوش ماست، یافتن راه‌هایی برای بهبود کیفی اعضای حزب است.

کنگره سیزدهم درست هنگامی برگزار شد که هم در حزب و هم در جنبش رهایی‌بخش ملی کشور، در این باره که دگرگونی کشور در چه مسیری باید پیش رود تا مطمئن شویم میراث گذشته استعماری ”آفریقای جنوبی“ به طور کامل زدوده می‌شود و کشور به سود اکثر مردم ـ یعنی طبقه جلوبرنده کشور و زحمتکشان و فرودستان ـ دگرگون خواهد شد، بحث‌های جدّی و مهمی در جریان است. در این هماوندی (ارتباط) و طی فعالیت‌هایی که در دوره ی آمایش کنگره صورت گرفت، حزب یک چشم‌انداز راهبردی عام را بر پایه ی دیدگاه‌های میان‌ مدت و سازگار با برنامه کار سالانه ی آن فراهم کرده بود که از آن میان، دربردارنده کارزار اکتبر سرخ بود. در این سند، بر تحلیل و بررسی نظری و برنامه‌ریزی شده ی چالش‌های پیش روی جنبش در مرحله ‌های گوناگون انقلاب تأکید شده است.

وظیفه ی بنیادین و عمده ی کنگره سیزدهم به طور مشخص عبارت بود از اینکه چگونه کیفیت حضورمان را در همه ی عرصه‌ها و زمینه‌های رزم بهبود بخشیم؛ به عبارت دیگر، یافتن پاسخی برای این پرسش که:

«چگونه می‌توانیم مسوولیت انقلاب دموکراتیک ملی را به عهده بگیریم؟» ما دیگر یک اپوزیسیون چپ‌گرا نیستیم که بیرون از «آفریقای جنوبی» گواه شکل‌گیری و پیشرفت رزم باشیم. با این همه، نمی‌شود انتقاد هم نکرد. جایی که انتقاد لازم است، باید انتقاد کرد. اما اگر انتقاد می‌کنیم، باید از موضع انقلابی‌های کنشگری که خود در جریان مبارزه‌اند، انتقاد کنیم.

کنگره سیزدهم حزب ما دو هفته پس از برگزاری کامیابانه ی کنفرانس سیاست‌گذاری ”کنگره ملی آفریقا“ تشکیل شد. در این کنفرانس، پیشنهادهای مهمی در میان نهاده شد که در ماه دسامبر امسال در کنگره سراسری ”کنگره ملی آفریقا“ به بحث و بررسی دقیق گذاشته خواهد شد. نظر عمده‌یی که در این کنفرانس در میان نهاده و به‌روشنی بیان شد این بود که، انقلاب دموکراتیک ملی ما اینک در مقطع زمانی حساسی قرار دارد که باید مسیر آینده‌اش را برگزیند. کنفرانس به این امر توجه ویژه داشت که گرچه از زمان برچیده شدن «جدایی نژادی» در سال ۱۹۹۴ تا کنون دستاوردهای مهمی داشته‌ایم، اما جامعه همچنان با چالش‌های بسیاری روبه‌روست؛ از آن میان و مهم‌تر از همه، بحران در هم تنیده ی بیکاری، تنگدستی و نابرابری جنسیتی و نژادی! اینک، به یک چرخش رادیکال نیاز داریم که مرحله دوم در گذار پیوسته ی ما از استعمار پیشین به سوی یک «آفریقای جنوبی» یگانه، غیرنژادگرا، غیرجنسیت‌گرا و دموکراتیک بشمار می آید. در کنفرانس نام‌برده در بالا، بر این نکته تأکید شد که میان وضعیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی جامعه از یک سو و نیاز پایدار به دگرگونی ساختار کشور از سوی دیگر، هماوندی (ارتباط) تنگاتنگی وجود دارد. به همین دلیل، بحث‌های کنگره همچنین به سهم و نقشِ حزب کمونیست در این زمینه توجه داشت؛ از آن میان، نقش و سهمِ حزب در جایگاه ستونی بگونه ای مطلق ضروری در استوار داشتن و ژرفشِ انقلاب دموکراتیک ملی و در رزم ما در پهنه ی چالش‌های سه‌گانه بیکاری، تنگدستی و نابرابری نژادی و جنسیتی در کشور. واقعیت این است که این سه عامل، ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند و سرشتِ ساختاری و بنیادین چالش‌های ما را تشکیل می‌دهند. علت بنیادین این وضع، چیزی نیست جز همان استعمار نوع ویژه‌یی که در «آفریقای جنوبی» فرمانروا بود و نیز پایداری بازتولید برخی از جنبه‌های آن، با اینکه پیشرفت‌های بسیاری نیز صورت گرفته است. در گزارش سیاسی کمیته مرکزی حزب به کنگره سیزدهم آمده است: در مرکز چالش‌های سه‌گانه، نابرابری‌های جان‌سخت و به‌جامانده ی طبقاتی، نژادی و جنسیتی در بستر جامعه «آفریقای جنوبی» است که باید در ارتباط با یکدیگر و به طور کامل آن‌ها را زدود.

هر دو متحدِ ما، یعنی کنگره سندیکاهای ”آفریقای جنوبی“ (کوساتو) و ”کنگره ملی آفریقا“، نمایندگان بالارتبه خود را به کنگره حزب فرستاده بودند. رفیق «زوئلین‌زیما واوی»، دبیرکل کوساتو و جِیکوب زوما، صدر کنگره ملی آفریقا، پیام‌هایی را خطاب به کنگره سیزدهم خواندند و هر دو با اشاره به نقش کلیدی کمونیست‌ها در انقلاب دموکراتیک ملی، بر اهمیت این ائتلاف در حکم عاملی کلیدی برای پیشبرد دگرگونی‌های بنیادین در «آفریقای جنوبی» پافشردند. کنگره سیزدهم همچنین مفتخر به حضور نمایندگان ۵۰ حزب و سازمان برادر از سراسر جهان بود. کنگره سیزدهم حزب کمونیست «آفریقای جنوبی» به پاس سهمی که ارنستو چه‌گوارا در مبارزات ضدامپریالیستی و پیشبرد راه طبقه کارگر و تنگدستان در سراسر جهان داشته است، «جایزه صلح کریس هانی» را به او اعطا کرد. همچنین، کنگره از مبارزات پیوسته و دیرپای زندانی سیاسی کُرد، عبدالله اوجالان، تقدیر کرد.

مجموعه وظیفه‌های کنگره سیزدهم بگونه ای عمده پیرامون ضرورت نیروبخشی حزب کمونیست ”آفریقای جنوبی“ در جایگاه حزب پیشاهنگ طبقه کارگر دور می‌زد و اینکه چگونه طبقه کارگر را باید ساز و برگ داد و بسیج کرد تا توانایی و کارآیی خود را به منظور پذیرفتن مسوولیتی بزرگ‌تر در انقلاب دموکراتیک ملی ـ در اتحاد با دیگر طبقه‌ها و لایه های ‌خواهان پیشرفت ـ بتواند افزایش دهد. به تصریح کنگره سیزدهم، پذیرفتن مسوولیت در انقلاب دموکراتیک ملی مستلزم این است که ما این کار را در ائتلاف با متحدان خود و دیگر نیروهای پیشرفتخواه خواهان دگرگونی در جامعه به پیش ببریم؛ به‌ویژه آن نیروهایی که توده‌های کارگر و تنگدست کشور ما را نمایندگی می‌کنند. این طبقه کارگر است که باید دیگر طبقه‌ها، لایه ها و نیروهای پیشرفتخواه را هدایت و رهبری کند تا انقلاب دموکراتیک ملی ژرفش یابد. حزب کمونیست «آفریقای جنوبی» باید بگونه ای مؤثرتر در دستیابی سرکردگی طبقه کارگر در انقلاب دموکراتیک ملی بکوشد.

کنگره سیزدهم به این نکته مهم توجه کرد که از زمان برگزاری کنگره دوازدهم که در آن راه «آفریقای جنوبی» به سوی سوسیالیسم در حکم برنامه پنج ساله آینده تنظیم و تصویب شد، تا کنون پیشرفت‌های سترگی بدست آمده است و به آماج ‌های عمده ‌یی دست یافته‌ایم. برنامه نام‌برده همچنان موضوعیت دارد و در کل به قوت خود باقی است؛ اما کنگره اصلاحیه‌هایی را در آن به میان نهاده، بررسی و تصویب کرد. در برنامه ی اصلاح شده، چالش‌های درهم‌تنیده ی ملی و بین‌المللی به طور گسترده ‌تری توضیح داده شده و روشن‌تر شده‌اند. درونمایه اصلی این سند همان دیدگاه‌های میان‌مدت ما یا به عبارت دیگر، دستیابی سرکردگی طبقه کارگر در همه پهنه های قدرت و نفوذ بوده است که در آن به دستیابی سرکردگی و نفوذ طبقه کارگر در دولت، اقتصاد، محیط‌های کار، جامعه و در قلمروهای نظری و بین‌المللی اولویت داده شده است.

یکی از دستاوردهای مهم کنگره سیزدهم، توجه تأکید‌آمیز به جُستار مهم افزایش توان حزب کمونیست «آفریقای جنوبی» در جایگاه پیشاهنگ طبقه کارگر و رزم برای نگاهداری از محیط زیست بود. این دو جُستار بخشی از برنامه اصلاح و تکمیل شده ی حزب برای پنج سال آتی بود. نمایندگان کنگره سیزدهم بر ضرورت تحلیل و بررسی‌ای دربرگیرنده و گسترده به منظور تصمیم‌گیری درباره شکل کلی سیاسی ـ تشکیلاتی حزب در مقطع زمانی کنونی همداستان بودند. در نتیجه، کنگره چند دگرگونی سازمانی را نیز به تصویب رساند که از آن میان، دو جایگاه حزبی تازه، یعنی دو معاون دبیرکل در سازمان حزبی بود که به اتفاق آرا مورد پذیرش کنگره قرار گرفت. در انتخاباتی که در کنگره برای گزینش رهبری حزب برگزار شد، رفقای زیر بدون هیچ رأی مخالفی برگزیده شدند: دکتر بلید نزیمانده، دبیرکل؛ جِرِمی کرونین، معاون اول دبیرکل؛ سولی ماپائیلا، معاون دوم دبیرکل؛ سِنزِنی زوکوانا، صدر؛ تولاس نکسِزی، معاون صدر؛ و جُویس موروپا، خزانه‌دار.

شمار اعضای کمیته مرکزی نیز افزایش یافت که همگی بدون رأی مخالف از سوی نمایندگان کنگره برگزیده شدند. این چند دگرگونی در سازمان حزب، در چارچوب و زمینه ی نیروبخشی و بالابردن نقش رهبری جمعی حزب و با توجه به دستاوردهای پیوسته ی حزب در سال‌های کنونی ـ که ضرورت‌ها و چالش‌های تازه‌یی را در پی داشته ‌اند ـ فرجام یافت. در این هماوندی، جنبه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و درازمدت کنش و رزم حزب در نظر گرفته شد. در آینده، کنگره بعدی باید به جُستار‌های زیر بپردازد:

ـ آموزش سیاسی بهتر و دربرگیرنده ‌تر که هم بتواند گستره دانش سیاسی رفقا را افزایش دهد و هم توان رهبری رفقای کلیدی را نیروبخشد (این امر رفقای هیات سیاسی و کمیته مرکزی را نیز دربرمی‌گیرد)؛

ـ گزینش رفقای کمیته مرکزی از میان رفقایی که گرایش بیشتری به فعالیت‌های عملی دارند و توجه به همین عامل عمده در گزینش رفقای هیئت سیاسی؛

ـ ملزم کردن رفقای کمیته مرکزی و هیئت سیاسی به بهبود توانایی‌های نوشتاری و فعالیت‌های انتشاراتی آنان (به لحاظ چالش ‌های نظری و جز این‌ها) همچون پیش‌شرط گزینش آنان؛

ـ باریک شدن در ساختار هماهنگ تر نهادهای رهبری حزب بگونه ای که آمیزه‌یی از توانایی‌های گوناگون باشند؛

ـ ضرورت کوشمند‌تر کردن کمیته عضوگیری و بازرسی حزب، دربرگیرنده ی اعضای نهادهای رهبری حزب.

رفیق بلِید نزیمانده، دبیرکل حزب، در سخنان خود در جمع‌بندی پایانی کنگره سیزدهم گفت:

بر دوش گرفتن مسوولیت پیشبرد انقلاب در آینده ی نزدیک، همچنین به این آرش است که باید در روند آمایش و برگزاری کنگره آتی «کوساتو» و کنفرانس سراسری ”کنگره ملی آفریقا“ کوشمندانه ‌تر و سازنده ‌تر شرکت کنیم. بیایید به پشتوانه ی یگانگی حزب، در راه یگانگی متحدان‌مان بکوشیم!

برگرفته از «نامه مردم»، شماره ٩٠٠، ٩ امرداد ماه ١٣٩١

این گزارش ارزنده و سودمند در بسیاری جاها، بویژه در نشانه گذاری ها، از سوی اینجانب ویرایش و نیز پارسی نویسی شده است.       ب. الف. بزرگمهر