نوشتار مذهبی زیر از تارنگاشت «مرکز
تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور ، پایگاه حوزه» به چگونگی رواج داستان پردازی درباره ناپدید شدن امام دوازدهم شیعیان در «چاه غیبت» می
پردازد. برپایه آنچه اینجا به آن اشاره شده:
«...
امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف که پنج سال داشت! پس از نماز بر پیکر پدر
بزرگوار خود، از دیدگان افراد غایب شد.»
حتا اگر همین روایت از داستان ناپدید شدن
آن کودک پنج ساله را بپذیریم و به دیگر روایت ها و از آن میان باردار شدن یکشبه و
زایمان ناگهانی مادر آن حضرت یا ماجرای «جعفر»، برادر امام یازدهم شیعیان که مهر
دروغگویی بر پیشانیش کوبیده، وی را «جعفر دروغگو» (جعفر کذّاب) نامیدند، نپردازیم،
ساختگی بودن داستان ناپدید شدن امام زمان در چاه، روشن تر از روز است.
حال، چه رابطه ای میان «چاه جمکران»* که اکنون دیگر
دوقلو نیز شده با «سرداب مقدّس سامره» و دیگر جاهای نظرکرده که در این نوشتار نیز
به آنها اشاره شده، وجود دارد، داستانی است که باید «دکانداران دین»** که میلیون ها
درآمد کشور را در راه ترویج خرافات میان مومنین صرف نموده و می نمایند، پاسخگوی آن
باشند؛ وگرنه باید دست به دامن گداهای پرآوازه ی سامره شد تا شاید از زبان آنها
پاسخی درخور دریافت نمود (؟!)
ب. الف.
بزرگمهر ۳۰ دی ماه ۱۳۸۹
پانوشت:
* «چاه جمکران نه موضوعیتی دارد و نه دلیل خاص روایی و تاریخی برای آن ارایه
شده است. عریضه نوشتن به امامان در بعضی از منابع توصیه شده است و می توان عریضه
را در همه آبهای روان و چاهها از جمله چاهی که در مسجد جمکران است انداخت .قضيه چاه مسجد مقدس
جمكران و چاه های مشابه آن در شهرهاى ديگر، از آنجا نشأت گرفته است كه مرحوم حاج
شيخ عباس قمى(قدس سرّه) در کتاب مفاتيح الجنان از کتاب تحفة الزائر از امام
صادق(عليه السلام )روايتى نقل فرموده است كه:
«هر گاه تو را حاجتى به سوى
خداى تعالى، باشد يا از امرى خائف و ترسان باشى ، در كاغذى بنويس : اللَّهُمَّ
إِنِّي أَتَوَجَّهُ إِلَيْكَ بِأَحَبِّ الْأَسْمَاءِ إِلَيْكَ وَ أَعْظَمِهَا
لَدَيْكَ وَ أَتَقَرَّبُ وَ أَتَوَسَّلُ إِلَيْكَ بِمَنْ أَوْجَبْتَ حَقّهُ
عَلَيْكَ بِمُحَمَّدٍ وَ عَلِيٍّ وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ وَ
الْأَئِمَّةِ ع وَ تُسَمِّيهِمْ اكْفِنِي كَذَا وَ كَذَا یعنی حاجت خود را ذکر کنی
پس رقعه را بپیچ و در بندقه ای از گل بگذار و در میان آب جارى يا چاهی بينداز که
حق تعالی به زودی فرج کرامت فرماید». ( مفاتیح الجنان ؛ بعد از خاتمه ؛ ص ۹۷۴)» مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی،
** عبارتی که زنده یاد احمد کسروی آن را درباره متولّیان رسمی مذهبی
بکار می برد.
***
«... اتاق کوچکی به طول ۲ متر عرض ۱̹۵ متر وجود دارد که به محل غیبت امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف مشهور
است. چاهی معروف به «چاه غیبت» نیز در گوشه همین اتاق وجود دارد؛ ولی در متون معتبر
شیعی، به چاه غیبت یا محل غیبت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف اشاره نشده
است و بزرگان شیعه نیز به انکار آن پرداخته‌اند. علت این نامگذاری این است که چون عده‌ای
از زائران در داخل سرداب، از حوضی که محل وضوی امام هادی و عسکری علیهم السلام
بوده به عنوان تبرک خاک بر می‌داشتند کم کم به چاه غیبت معروف شد. همین دستاویزی شد تا عده‌ای از ناآگاهان
داستان‌سرایی‌هایی کنند و به شیعه نسبت دهند که آنان معتقدند امام زمان عجل الله
تعالی فرجه الشریف پس از ورود به سرداب، در داخل چاه ناپدید شده است و تا روز
ظهور، آنجا به‌سر می‌برد.»
مقام امام زمان عجل الله تعالی فرجه
الشریف در سرداب مقدس سامرا
موقعیت تاریخی و جغرافیایی شهر سامرا
شهر سامرا، به سبب وجود مرقد مطهر
امام هادی علیه السلام و امام عسکری علیه السلام میان شیعیان جهان از جایگاه و
اهمیت ویژه ای برخوردار است. این شهر، در۱۲۰ کیلومتری شمال بغداد قرار دارد و
بر کرانه شرقی رود دجله، میان راه بغداد ـ تکریت واقع شده است. یاقوت حموی ساختن
این شهر را به «سام بن نوح» نسبت می‌دهد.
پایتخت خلفای عباسی
در سال ۲۲۱ ق معتصم عباسی
به دلیل ترس از شورش سپاهیان و کنترل آنها، دستور احیا و تجدید بنای شهر سامرا را
صادر نمود و خلافت را از بغداد به این شهر منتقل کرد. تا سال ۲۷۹ ق ـ یعنی مدت ۵۹ سال ـ مرکز خلافت هشت نفر از
خلفای عباسی بود [۱]. در این سال‌ها، سامرا همواره دستخوش درگیری‌های
داخلی و جریان‌های سیاسی بود و چیزی جز فساد و تخریب شهر در پی نداشت.[۲]
وجه نامگذاری (نام‌ها)
در متون تاریخی، این شهر با نام‌هایی
چون: سامره، سامراء، سامراه، سُرّمن رأی، سرور من رأی، ساء من رأی، عسکر، زوراء،
تیرهان و ناحیه مقدسه نامیده شده است.[۳]
در عصر متوکل عباسی، وی برای این‌که
امام هادی علیه السلام را کاملاً تحت مراقبت خود قرار دهد و بین امام و شیعیان
جدایی بیندازد، در سال ۲۴۳ ق امام را به اجبار از مدینه به
سامرا آورد و مدت بیست سال و نه ماه تحت مراقبت و کنترل شدید قرار داد. سرانجام آن
حضرت را روز چهارشنبه ۲۶ جمادی الاخر سال ۲۵۴ ق به شهادت رساند و امام، در خانه خود دفن شد. پس از آن بزرگوار،
فرزندش امام حسن عسکری عجل الله تعالی فرجه الشریف هم تحت کنترل شدید قرار داشت.
آن حضرت هم همان‌جا و در سن ۲۸ سالگی به شهادت رسید و در همان
منزل دفن شد و امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف که پنج سال داشت! پس
از نماز بر پیکر پدر بزرگوار خود، از دیدگان افراد غایب شد.[۴]
در زمان حکومت حمدانی‌ها و آل بویه،
بارگاهی برای آن دو امام ساخته شد و در طول تاریخ بعضی از سلاطین و خلفا به توسعه
آن بارگاه مقدس پرداختند.
مقام امام زمان عجل الله تعالی فرجه
الشریف در سامرا (سرداب مقدس)
امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف
به مشیت الهی، بر همه‌جا احاطه دارند و در هر مکان می‌توان برای ظهور آن حضرت دعا
و استغاثه کرد؛ اما بعضی مکان‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. یکی از این مکان‌ها،
سرداب مقدس سامرا یا سرداب غیبت می‌باشد. سرداب، همان زیرزمینی است که در مناطق
گرمسیری، برای در امان بودن از گرمای تابستان، در خانه‌ها ساخته می‌شد. امام هادی
علیه السلام وقتی وارد سامرا شد، برای آسایش اهل بیت خود و محافظت از گرما، چنین
سردابی ساخت و بعد از شهادت، به امام عسکری علیه السلام منتقل شد. سرداب مقدس،
مکانی بود که امام هادی و امام عسکری علیه السلام و امام زمان عجل الله تعالی فرجه
الشریف در آن، به راز و نیاز با خدا مشغول می‌شدند.
این سرداب، امروز در ضلع شمال غربی صحن‌های
عسکریین علیهم السلام و در پانزده‌متری بقعه و حرم مطهر قرار دارد.[۵]
این صحن، به طول شصت و عرض بیست متر و
دارای ایوان و شبستان می‌باشد. روی سرداب، مسجدی وجود دارد که به مسجد صاحب مشهور
است. بر فراز مقام غیبت یا سرداب، گنبدی کاشی کاری قرار دارد. بر مدخل ورودی
سرداب، دری نصب شده که به «باب الغیبة» معروف می‌باشد و پشت آن، اتاق
کوچکی به طول ۲ متر عرض ۱̹۵ متر وجود دارد که به محل غیبت امام عصر عجل
الله تعالی فرجه الشریف مشهور است. چاهی معروف به «چاه غیبت» نیز در گوشه همین
اتاق وجود دارد؛ ولی در متون معتبر شیعی، به چاه غیبت یا محل غیبت حضرت مهدی عجل
الله تعالی فرجه الشریف اشاره نشده است و بزرگان شیعه نیز به انکار آن پرداخته‌اند. علت این نامگذاری این است که چون عده‌ای از
زائران در داخل سرداب، از حوضی که محل وضوی امام هادی و عسکری علیهم السلام بوده
به عنوان تبرک خاک بر می‌داشتند کم کم به چاه غیبت معروف شد. همین دستاویزی شد تا
عده‌ای از ناآگاهان داستان‌سرایی‌هایی کنند و به شیعه نسبت دهند که آنان معتقدند
امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف پس از ورود به سرداب، در داخل چاه ناپدید
شده است و تا روز ظهور، آنجا به‌سر می‌برد.[۶] در صورتی که در
منابع معتبر ما آمده است که امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در زمان غیبت،
میان مردم رفت و آمد دارد و مکان خاصی برای حضرت نام‌برده نشده، و همه ساله در
مراسم معنوی حج شرکت می‌کند.[۷] هیچ یک از علمای شیعه معتقد نیستند
امام تا هنگام ظهور، داخل سرداب است و از آنجا ظهور می‌کند؛ بلکه در روایات ما
آمده است امام علیه السلام از کعبه ظهور می‌کند.[۸]
اهمیت سرداب مقدس سامرا
۱ ـ خداوند، در قرآن فرموده است:
فی بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ
تُرْفَعَ وَ یُذْکَرَ فیهَا اسْمُهُ یُسَبِّحُ لَهُ فیها بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ
[۹]
این آیه، قوی‌ترین دلیل بر بزرگداشت
منازل و زیارت‌گاه‌های ائمه می‌باشد. این سرداب مقدس هم از آنجا که محل زندگی و
دعا و مناجات سه نفر از امامان علیهم السلام بوده، دارای شرافت و قداست ویژه‌ای
است؛ دعا و نماز در آن فضیلت دارد و باعث قرب انسان به خدا می‌شود و دعا را به
اجابت نزدیک می‌کند.
۲ ـ امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف بر همه مکان‌ها
احاطه دارند؛ اما مکان‌هایی چون مسجد کوفه، مسجد سهله، مسجد جمکران، سرداب غیبت
... که از مکان‌های اختصاصی آن حضرتند، همچنین سرداب مقدس از اهمیت ویژه‌ای
برخوردارند.
۳ ـ عاشقان حضرت، از دور و نزدیک به آن مکان تشرف یافته،
آنجا ندبه و استغاثه دارند و ضمن عبادت و دعا و راز و نیاز با خداوند، برای ظهور
ایشان دعا می‌کنند. از انفاس قدسیه حضرت بهره‌مند می‌شوند و چه بسا حاجت‌های
گوناگون و مهم آنان برآورده می‌شود؛ لذا از این جهت هم دارای اهمیت است؛ پس شناخت
آن مکان و شیوه تعظیم و تکریم و اعمال آن، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد.[۱۰]
--------------------------------------------------------------------------------
[۱]. آن هشت نفر عبارتند
از: معتصم، واثق، متوکل، منتصر، مستعین، معتز، مهتدی و معتمد. پس از معتمد، معتضد
عباسی در سال ۲۷۹ ق مرکز خلافت را دوباره به بغداد منتقل کرد.
[۲]. جمعی از نویسندگان،
تاریخ عصر غیبت، ص ۵۱ ـ ۵۲.
[۳]. حموی، یاقوت، معجم
البلدان، مجلد ۳ (ج ۵ و ۶)، ص ۱۱ ـ ۱۳.
[۴]. جمعی از نویسندگان،
تاریخ عصر غیبت.
[۵]. متأسفانه مزدوران
امریکایی و صهیونیستی دشمنان قسم‌خورده اسلام و اهل‌بیت علیهم السلام در سوم اسفند
ماه سال ۱۳۸۴ با بمب‌گذاری در حرم مطهر امامان عسکری۷ و انفجار آن مکان مقدس و تخریب قسمتی از بارگاه ملکوتی آن دو امام
بزرگوار و نیز در ۲۳ خرداد ۸۶ نیز در یک حمله
تروریستی و بمب‌گذاری در حرم امامان عسکریین علیهم السلام که باعث تخریب مناره‌ها
و قسمتی از سرداب مقدس شد، بار دیگر بغض و کینه خود را به نمایش گذاشتند؛ و این
نشانگر آن است که ترس و وحشتی که ظالمان، از زمان عباسیان و از سال ۲۵۵ هـ ق از دوازدهمین امام شیعیان داشتند، هنوز هم ادامه دارد.
[۶]. سیر اعلام النبلاء،
ج ۱۳، ص ۱۲۰ ـ ۱۲۱؛ تاریخ ابن خلدون،
ج ۱، ص ۳۸۱، فصل ۲۷.
[۷]. اصول کافی، ج ۱، ص ۳۳۷؛ کمال الدین، ج ۲، ص ۴۴۰.
[۸]. معجم الاحادیث الامام
المهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف ، ج ۳، ص ۲۳، ح ۵۷۸؛ کمال الدین، ج ۱۶، ص ۳۳۱؛ اعلام الوری، ج ۲، ص ۲۹۲.
[۹]. نور، ۳۶.
[۱۰]. موسوی، اصفهانی،
مکیال المکارم، ج ۲، ص ۳۱۴.
[مجله شماره ۶ : - مقالات]
پدیدآورنده: علی‌اصغر رضایی
برگرفته از: مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور ، پایگاه
حوزه:
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر